Και πολύ σωστά, αφού Δημοκρατία σημαίνει γνώση, προϋποθέτει τη γνώση, ταυτίζεται με τη γνώση και την Παιδεία....
Λαοί απαίδευτοι ούτε δημιούργησαν, ούτε, όποτε το επιχείρησαν, διατήρησαν το δημοκρατικό πολίτευμα.
Κι’ αν ποτε το διατήρησαν, το διατήρησαν ως κατ’ επίφαση δημοκρατικό, κρατώντας τους τύπους και αδιαφορώντας για την ουσία, την καθημερινή, δηλαδή, συνειδητή επαφή και ενεργό συμμετοχή των πολιτών στα κοινά.
Αυτή ακριβώς η αδιαφορία και αποχή από το κοινωνικό γίγνεσθαι, καθώς μάλιστα εμφανίζεται ευρύτατα διαδεδομένη στις τάξεις των σημερινών νέων, προβληματίζει τους κοινωνιολόγους και πολιτικούς επιστήμονες, καθώς τη θεωρούν ως ένα εμφανέστατο σύμπτωμα κρίσης, αμφισβήτησης ή και άρνησης του δημοκρατικού πολιτεύματος.
Γι’ αυτό και προβληματίζονται για τα αίτια, αναζητούν λύσεις, προτείνουν μέτρα… Όλα, όμως, συμπτωματικά και επιφανειακά, που δεν αγγίζουν την ουσία του προβλήματος, την απουσία, δηλαδή, σωστής, πολυεδρικής, ολοκληρωμένης παιδείας, με αποτέλεσμα όχι τη μόρφωση και τη μεταμόρφωση, αλλά την παραμόρφωση…
Χωρίς παιδεία οι πολίτες στερούνται τη δυνατότητα ενεργούς και ουσιαστικής συμμετοχής στα κοινά. Δεν μπορούν να κατανοήσουν την πολυπλοκότητα των σύγχρονων κοινωνικοπολιτικών και οικονομικών φαινομένων, παραμένουν απαθείς δέκτες των εξελίξεων και μεταλλάσσονται από κοινωνία προσώπων σε άθροισμα ατόμων!
Δυσανασχετούν, όταν αναλαμβάνουν, και χαίρονται, όταν απαλλάσσονται, από κοινωνικές ευθύνες και υποχρεώσεις· παρασύρονται από τις επιθυμίες τους· δεν ελέγχουν τις επιλογές τους· δεν γνωρίζουν, και γι’ αυτό δεν εμπιστεύονται τις δυνατότητες και ικανότητές τους.
Έχει ειπωθεί ότι η δημοκρατία ανεβαίνει, όσο ανεβαίνει και η μορφωτική στάθμη του λαού, όχι τόσο με ποσοτικά, όσο με ποιοτικά κριτήρια.
Αυτό, που λείπει σήμερα δεν είναι οι γνώσεις, αλλά η γνώση και η επίγνωση του χρέους μας απέναντι στην κοινωνία και των υποχρεώσεών μας προς αυτήν! Η δημοκρατία είναι φοβερά ευαίσθητο πολίτευμα, είναι μια συνεχής άσκηση ήθους, που μόνο με τη γνώση και την παιδεία μπορεί να εδραιωθεί, καθώς η σωστή παιδεία δεν μαθαίνει τους νέους τι να σκέφτονται, αλλά πώς να σκέφτονται.
Αλλ’ η παιδεία δεν είναι μόνο θεμέλιο δημοκρατίας, είναι και θεμέλιο της Χριστιανικής θρησκείας, που μόνη ονομάστηκε Εκκλησία, αφού δεν είναι μια κοινή, όπως οι άλλες, θρησκεία...
Εκκλησία σημαίνει την αληθινά υπαρκτή και ζωντανή σχέση των πιστών, μεταξύ τους, ως αδελφών, και όλων μαζί με το Χριστό. Για να επιτευχθεί, όμως, συνειδητά αυτό, στα πρώτα Της βήματα, απαιτούσε οι μυούμενοι να περάσουν μια περίοδο εν Χριστώ παιδείας, η οποία στη Ρώμη του 2ου αιώνα κρατούσε τρία ολόκληρα χρόνια!
Συνεχιστής, κατά κάποιο τρόπο, της ελληνικής παιδείας, η Εκκλησία απαιτούσε και απαιτεί ένα μίνιμουμ παιδείας από τα μέλη Της, ώστε να γίνουν άξια του ονόματος και της αποστολής Της, μια και μέσα από τη γνώση της αληθείας οδηγούνται στην αληθινή ελευθερία, κατά το «Γνώσεσθε την αλήθεια και η αλήθεια ελευθερώσει υμάς»!
Και αυτή η στενή σύνδεση Εκκλησίας και παιδείας θεμελίωσε το δημοκρατικό συνοδικό σύστημα, μέσα στο οποίο διαφυλάχθηκαν τα ζώπυρα της Εκκλησίας του Δήμου σε εποχές αυταρχισμού και σκοταδισμού, εκδηλώθηκαν στο θεσμό των Κοινοτήτων του αιχμάλωτου Ελληνισμού και αξιοποιήθηκαν από την Ευρωπαϊκή πολιτική σκέψη με το θεσμό του Κοινοβουλευτισμού…
Ως Έλληνες προσφέραμε στην ανθρωπότητα τον ορισμό και την πραγμάτωση της Δημοκρατίας.
Ως Ορθόδοξοι Χριστιανοί της προσδώσαμε πνευματικό περιεχόμενο.
Ως Νεοέλληνες καλούμαστε να μην κρατήσουμε την πατρογονική μας κληρονομιά κρυμμένη ζηλόφθονα στα αρχεία της Ιστορίας, αλλά να την διανείμουμε στην ανθρωπότητα!
Αρκεί να γίνουμε, και – κυρίως - να φροντίσουμε ώστε και οι νέοι μας να γίνουν, μέτοχοι της αληθινής Παιδείας, της τε κατά κόσμον και της κατά Χριστόν!
† Ο ΣΥΡΟΥ ΔΩΡΟΘΕΟΣ Β΄
