Πολύ εύστοχα ὲχει διατυπωθεί ότι οι πιο θερμές και ειλικρινείς προσευχές δεν γίνονται στις εκκλησιὲς, αλλά στους θαλάμους των Νοσοκομείων, εκεί που όλοι, ή σχεδόν όλοι, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με το ενδεχόμενο απωλείας οικείου μας προσώπου, καθώς η Ιατρική και οι θεράποντές της ιατροί έχουν εξαντλήσει, θεωρητικά τουλάχιστον, όλα τα μέσα και τις δυνατότητες της επιστήμης...
Είναι τότε που ακούμε από τα χείλη των ιατρών, πιστών ή όχι, ότι μόνο ένα θαύμα μπορεί να σώσει το αγαπημένο μας πρόσωπο, ένα θαύμα μόνο μπορεί να αναβάλει για λιγώτερο ή περισσότερο χρόνο το αναπόφευκτο τέλος!
Και δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που έρχόμαστε αντιμέτωποι με τη σκληρή εκείνη στιγμή, το τρομερό εκείνο δίλημμα, που θεωρείται ότι κρίνει και αποκαλύπτει την ποιότητα της ανθρωπιάς και των συναισθημάτων μας.
Αφού όλα έχουν, κατά το ανθρώπινο χαθεί και κάθε ελπίδα έχει εξανεμισθεί, προς τι να παρατείνουμε την αγωνία του ασθενούς; Προς τι να υποβαλλόμεθα, και εμείς και οι ασφαλιστικοί φορείς σε υπέρογκα έξοδα και σε ταλαιπωρίες για να συντηρούμε στη ζωή ένα “φυτό”;
Μήπως θα ήταν καλύτερο, ηθικότερο, ανθρωπινότερο και από κάθε άποψη λυσιτελέστερο, αφού το αγαπημένο μας πρόσωπο δεν πρόκειται να επανέλθει, όντας “φυτό”, να προσφέρουμε όργανά του σε πάσχοντες συνανθρώπους μας, μεταγγίζοντας έτσι, δια της απωλείας του, τη ζωή;
Τα τελευταία χρόνια, με τη ραγδαία ανάπτυξη της ιατρικής και της βιοτεχνολογίας, οι μεταμοσχεύσεις ζωτικών οργάνων και ιστών φαντάζουν ως μία επαναστατική εξέλιξη, που βελτιώνει την ποιότητα ζωής των ανθρώπων και υπόσχεται ότι θα εξαφανίσει ασθένειες, που απειλούν να κόψουν βάναυσα και πρόωρα το νήμα της ζωής τους.
Βεβαίως, απολύτως κρινόμενο το θέμα των μεταμοσχεύσεων, μπορεί να θεωρηθεί ως πράξη αγάπης, προσφοράς και αλληλεγγύης για ένα συνάνθρωπό μας, που υποφέρει, αναμένοντας με αγωνία τη σειρά του στη μακρά λίστα αναμονής για την εύρεση οργάνου προς μεταμόσχευση.
Και, υπό την έννοια αυτή, η Εκκλησία δεν μπορεί παρά να επευλογήσει μια τέτοια ενέργεια, η οποία, τηρουμένων των αναλογιών, αναφέρεται στο παράδειγμα του Θεανθρώπου και εκδηλώνεται ως υπέρτατη πράξη αγάπης προς τον άλλο.
Το θὲμα, όμως, δεν τόσο απλό! Καθώς συνδέεται με το δίλημμα ζωή ή θάνατος προκαλεί σωρεία ερωτημάτων, αμφισβητήσεων και συζητήσεων ιατρικού, ηθικού, κοινωνικού, ακόμα και οικονομικού περιεχομένου.
Ένα τέτοιο σοβαρό ζήτημα και αφορμή έντονου και ποικίλου προβληματισμού είναι η εισαγωγή εσχάτως στην επιστημονική γλώσσα του όρου “εγκεφαλικός θάνατος”, που ανατρέπει τα μέχρι πρό τινος ισχύοντα, ότι δηλαδή, νεκρός θεωρείται ο άνθρωπος, όταν σταματά να λειτουργεί η καρδιά του, θέση με την οποία συμφωνεί και η Εκκλησία, πιστεύοντας ότι η ψυχή εγκαταλείπει, προσωρινά έστω, το σώμα μετά το σταμάτημα της καρδιάς του, τη λεγόμενη «καρδιακή σιγή».
Σύμφωνα με την περί εγκεφαλικού θανάτου θεωρία, όμως, νεκρός θεωρείται ο άνθρωπος, του οποίου σταμάτησαν οι εγκεφαλικές λειτουργίες, έστω και αν η καρδιά του λειτουργεί.
Πρόκειται για μια άποψη, που ενέχει πολλούς κινδύνους, τόσο για τη σκοπιμότητά της, αφού μεταμόσχευση οργάνων μπορεί να γίνει μόνο αν ο δότης ζει βιολογικά, όσο και για το ενδεχόμενο κατάχρησής της, δεδομένου ότι ζούμε σε μια κάθε άλλο παρά αγγελική πραγματικότητα, σε μια πραγματικότητα δυναστευόμενη από τους κανόνες της αγοράς, της οικονομίας και της ευζωίας...
Ο σύγχρονος άνθρωπος, με τις τεράστιες - και ας μη ξεχνάμε, από Θεού δωρημένες- δυντότητές του, επιχειρεί μια μεταμοντέρνα εκδοχή του προπατορικού αμαρτήματος, υψώνοντας ένα σύγχρονο πύργο στην παγκοσμιοποιημένη πλέον Βαβέλ, θέτοντας τον εαυτό του στη στη θέση του Θεού, τροποποιώντας και «βελτιώνοντας» το δημιούργημά Του, γεγονός που είναι δυνατόν και πιθανόν να δημιουργήσει στο ανθρώπινο γένος νέα προβλήματα και νέες δυστυχίες.
Οι βιοϊατρικές τεχνολογίες τρέχουν με ιλιγγιώδη ταχύτητα, χωρίς να προλαβαίνουν συνειδητοποιηθούν, να συζητηθούν, να κατανοηθούν και να απαντηθούν οι πνευματικές, ηθικές και κοινωνικές συνέπειες της ανεξέλεγκτης χρήσης τους.
Οπωσδήποτε, απαράβατη προϋπόθεση και κριτήριο αποτελεσματικότητας μιας επιστημονικής εξέλιξης είναι ο σεβασμός της ζωής, ως ανεκτίμητου θείου δώρου και η πίστη στην στην αναφαίρετη ελευθερία και τη θεοειδή αξιοπρέπεια του ανθρώπινου προσώπου, ανευ των οποίων οι εξελίξεις αυτὲς θα οδηγήσουν με μαθηματική ακρίβεια σε μια ζοφερή πραγματικότητα, την οποία, προς το παρόν, ως ανησυχία μόνο και φόβο βιώνουμε.
Μια ανησυχία, που γίνεται εντονώτερη από την πρόσφατη πληροφορία ότι ένας αθλητής αυτοκινητιστικών αγώνων, ο οποίος είχε τραυματισθεί βαρύτατατα στο εγκέφαλο τον περασμένο Δεκέμβριο, ανένηψε από την κωματώδη κατάσταση, ύστερα από 6 μήνες νοσηλείας, οι θεράποντες ιατροί του οποίου είχαν δηλώσει στις 10 Μαρτίου ότι “μόνο ένα θαύμα μπορεί πια να σώσει”....
Και εύλογα θα μπορούσε να διερωτηθεί κανείς, πόσοι άνθρωποι, που δεν είχαν ή έχουν τη φήμη και τις οικονομικές δυνατότητες του συγκεκριμένου αθλητή, στερήθηκαν ή θα στερηθούν το δικαίωμα στο θαύμα;
Μήπως η ανάγκη για μεταμόσχευση οργάνων από εγκεφαλικά και όχι βιολογικά νεκρούς δότες αποτελεί μια μορφή εν δυνάμει ευθανασίας, έστω και αν αυτή μεταφράζεται στη σωτηρία της ζωής ενός άλλου ανθρώπου;
Αλλά, ποτέ ο σκοπός δεν αγίασε τα μέσα!
Το όραμα μιας κοινωνίας αγάπης, αλληλεγγύης, προσφοράς και αυτοθυσίας δεν επιβάλλεται ούτε με νόμους ολοκληρωτικής νοοτροπίας, όπως ο ευτυχώς καταργηθείς “περί εικαζόμενης συναινεσης”, ούτε με παραπληροφόρηση και κατευθυνόμενη διαφήμιση!
Μόνο η αγάπη εν αληθεία θα σώσει τον κόσμο, καθώς θα εκδηλώνεται σε κάθε έκφανση της ζωής μας με μια διαρκή θυσιαστική προσφορά προς το συνάνθρωπο, αφού κατά τον άγιο Μακάριο τον Αιγύπτιο, «οὐκ ἔστιν ἄλλως σωθῆναι εἰ μὴ διὰ τοῦ πλησίον»!
† Ο ΣΥΡΟΥ ΔΩΡΟΘΕΟΣ Β'
(Περιοδικό “ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ”, τ. 68, Ιούνιος 2014)
