του Μιχαήλ Χούλη, Θεολόγου

Ως γνωστόν η λεγόμενη αποκρυφιστική ‘Νέα Εποχή’ εκφράζεται στην εποχή μας μέσω συλλόγων, σωματείων, παραθρησκευτικών κινημάτων κ.λπ., που ασπάζονται και υιοθετούν ποικίλα μορφώματα συγκρητιστικής ιδεολογίας, επηρεαζόμενα από αρχαίες θρησκείες, αρχαιοελληνικό πάνθεο και τελετουργίες, μαγική καβαλά, γνωστικισμό, πανθεϊσμό, αστρολογία, μεσαιωνικό συμβολισμό, πνευματισμό, θετικές επιστήμες και μεταφυσικές ερμηνείες της πραγματικότητας, τα οποία αντιτίθενται γενικά στον Χριστιανισμό. Συνεργάτες διαφόρων αρχαιογνωστικών συλλόγων, καθώς και λάτρεις μυστικιστικών παραδόσεων, προσπαθούν ανιστόρητα και εσφαλμένα να παρουσιάσουν στους σημερινούς Έλληνες, μέσω βιβλίων, περιοδικών και διαδικτύου, τις διάφορες εκφάνσεις της αρχαιοελληνικής θρησκείας και των μυστηριακών θρησκειών ως σημαντικούς σταθμούς εσωτερικής παράδοσης που διαπέρασε και επηρέασε τον Χριστιανισμό μέσα από διάφορα προσωπεία, εναλλακτικές ερμηνείες και συγκαλυμμένες διδασκαλίες. Ότι δήθεν αποτελεί ο Χριστιανισμός ιδιαίτερη εκδοχή των ιδίων χαμένων αληθειών του παρελθόντος. Μια μορφή κοινής μυστικιστικής αλήθειας, που υποτίθεται ότι με διαφορετικό τρόπο δίδαξε και ο Ζωροάστρης, ο Βούδας και τόσοι άλλοι μύστες. Δεν έχει δηλαδή ο Χριστός την πρωτοτυπία ισχυρίζονται, αλλά υπάγεται ο ίδιος και η διδασκαλία Του σε ένα μυστικιστικό ρεύμα εσωτερικής γνώσης, που περνώντας από τον Ορφέα και το Διόνυσο οδηγεί στην ανακάλυψη του κρυμμένου θεού-εαυτού μας και της «Χριστότητας» που κοιμάται δήθεν μέσα μας, και που οφείλουμε να αφυπνίσουμε.

Πόση σχέση μπορεί να είχε όμως η μυστική-τελετουργική και μυθολογική διδασκαλία θρησκευτικών μορφών της αρχαίας Ελλάδας ή της Ανατολής με το κήρυγμα του Χριστού και των αποστόλων Του; Ασφαλώς καμία! Απλοί και καθημερινοί ψαράδες όπως οι απόστολοι, ή προσγειωμένοι φοροεισπράκτορες όπως άλλοτε ο Ματθαίος, ή πρακτικοί επιστήμονες όπως ο ευαγγελιστής και ιατρός Λουκάς, δεν είχαν τις προϋποθέσεις, ή την αχαλίνωτη φαντασία, όχι μόνο να κατασκευάσουν προσωπικότητα τέτοιου μεγαλείου όπως ο Χριστός (κάποιοι πιστεύουν δυστυχώς κι αυτό), τον  οποίο εξάλλου θεωρούσαν Θεό επί της γης, σκέψη που ήταν βλάσφημη για Εβραίο να την κάνει, αλλά ούτε έψαχναν για υψηλές φιλοσοφικές και μυθολογικές αναζητήσεις, ή δεν ερευνούσαν μυστηριακά κάποιες ‘θεότητες’, και δεν έβλεπαν οπτασίες και αλληγορικά οράματα. Αντίθετα, όπως φαίνεται από τη θαυμαστή διδασκαλία τους και την αγία συμπεριφορά τους, δεν ήσαν ονειροπαρμένοι, ούτε νευρολογικά πειραγμένοι, αλλά καλά προσανατολισμένοι στα πρακτικά προβλήματα, των οποίων καθημερινών αναγκών και ο Χριστός υπήρξε ιατρός και θεραπευτής. Θα μπορούσαν τέτοιοι μύθοι, εντελώς διαφορετικοί από την ψυχοσύνθεση των Ιουδαίων και το περιβάλλον των Γραμματέων και Φαρισαίων, να ευδοκιμήσουν στα εδάφη τους; Και να ξεσηκώσουν ανθρώπους -οι οποίοι εξάλλου γνώριζαν από πρώτο χέρι τα όσα συνέβαιναν- να δώσουν τη ζωή τους για νεφελώδεις εσωτερισμούς, να μην φοβηθούν βασανιστήρια, φυλακίσεις, εξορίες και θάνατο, όπως οι πρώτοι χριστιανοί; Αυτά είναι αστεία, όταν υποστηρίζονται μάλιστα στην εποχή μας από ημιμαθείς ερευνητές.             

Θα μπορούσαν οι μυστηριακές θρησκείες του 1ου αιώνα να επηρεάσουν τον Χριστιανισμό; Συνέβη αληθινά το αντίθετο: Η Εκκλησία ήταν που επηρέασε τον ελληνορωμαϊκό κόσμο επί το χριστιανικότερον, ενώ προσέλαβε εκείνα τα σύμβολα από τον αρχαιο-ελληνικο-ρωμαϊκό κόσμο που παρέπεμπαν και οδηγούσαν περισσότερο στη διδασκαλία του Χριστού, τα οποία στοιχεία και εικόνες εκχριστιάνισε και τους έδωσε εκκλησιαστικό περιεχόμενο και θεολογικό βάθος: ο Ορφέας-Χριστός που σαγηνεύει τους πιστούς, το περιστέρι που συμβολίζει τη θεία ειρήνη και την αθωότητα των αγίων, το παγώνι που συμβολίζει την αθανασία των ψυχών, το φοίνικα που παραπέμπει στην ανάσταση, το πλοίο-ναυς που συμβολίζει την Εκκλησία, το ψάρι-ιχθύς που συμβολίζει τον Χριστό και τη Θ. Μετάληψη κ.α. Δεν πρέπει φυσικά να ξεχνάμε πως ο άγιος Ιουστίνος, ο φιλόσοφος και μάρτυρας (όπως και η Εκκλησία το δέχεται), μίλησε για ‘σπερματικό λόγο’, δηλαδή ότι ο Θεός απεκάλυψε συνεσκιασμένα κάποιες αλήθειες Του (σπέρματα-στοιχεία) όχι μόνο στους Εβραίους της Π.Δ. που δια των προφητών δέχθηκαν προ Χριστού την πληρέστερη βεβαίως Αποκάλυψη για τα χρόνια εκείνα, αλλά και σε σοφούς αρχαίους Έλληνες του προχριστιανικού κόσμου οι οποίοι θεωρούνται προ Χριστού χριστιανοί, διότι ο Θεός «θέλει να σωθούν όλοι οι άνθρωποι και να γνωρίσουν σε βάθος την αλήθεια» (Α΄ Τιμ. 2,4).

Από λάθη δυστυχώς στη έρευνα ανακαλύπτουν κάποιοι μια σύνδεση με τις αρχαίες θρησκείες που στην πραγματικότητα δεν υπάρχει. Το συνηθισμένο λάθος ορισμένων ερευνητών είναι να μελετούν τα μυστηριακά θρησκεύματα μεταγενέστερων αιώνων (από τον 3ο αιώνα και μετά, οπότε έχουμε και πληροφορίες γι’ αυτά) και να υποθέτουν ότι τα όσα περιγράφουν θα πρέπει να ίσχυαν και στην εκκλησιαστική ζωή του 1ου αιώνα. Οι Μυστηριακές Θρησκείες, που ονομάστηκαν έτσι λόγω των μυστικών δρώμενων που συνέβαιναν στους κόλπους τους, ήταν διάσπαρτες στον μεσογειακό χώρο και περιελάμβαναν κυρίως λατρείες της Δήμητρας και του Διόνυσου, των Ελευσίνιων και Ορφικών Μυστηρίων, της Κυβέλης και του Άττι, της Ίσιδας και του Όσιρι, του Άδωνη και του Μίθρα. Απ’ όποιον χώρο και αν προέρχονταν όμως, δηλαδή από τη Μικρά Ασία, την Συρία, την Περσία κ.λπ., είχαν ορισμένα χαρακτηριστικά που δεν θα μπορούσαν να ταιριάξουν με την χριστιανική Εκκλησία, οπότε αδύνατος υπήρξε και η μετάδοση στοιχείων από τις διάφορες ειδωλολατρικές θρησκείες προς τον Χριστιανισμό και την Καινή Διαθήκη. Δηλαδή: Το βασικό μοτίβο στις θρησκείες αυτές ήταν ο μαρασμός και η αναγέννηση της βλάστησης, ανάλογα με τις παρατηρούμενες εποχές. Οι ήρωες-θεοί των διαφόρων αυτών θρησκειών ενσαρκώνουν τη σπορά και τη συγκομιδή, τον θάνατο της φύσης και την “ανάστασή” της κατά το θέρος και τον χειμώνα αντίστοιχα. Δεν είναι υπαρκτά δηλαδή πρόσωπα, αλλά συμβολίζουν τη φυσική φορά και φθορά των πραγμάτων και την αλληλουχία των διαφόρων εποχών, την νέκρωση της φύσης και την ανόρθωσή της, διαδοχικά και επαναλαμβανόμενα, όπως παρατηρείται στον γεωργικό και κτηνοτροφικό τομέα.

Καμία σχέση επομένως με τον Χριστό, που υπήρξε ιστορικό πρόσωπο, γεννήθηκε επί αυτοκράτορος Οκταβιανού Αυγούστου, σταυρώθηκε και απέθανε επί Ποντίου Πιλάτου και Καίσαρος Τιβερίου, στη συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή της Ιερουσαλήμ. Έπειτα, στην Καινή Διαθήκη δεν διαβάζουμε για μυστικά συνθήματα και λέξεις, για μύθους–γνωστικές δοξασίες, που γνώριζαν μόνο οι οπαδοί των παγανιστικών θρησκειών και απαγορευόταν να διαδώσουν στους έξω, στους αμύητους και βέβηλους υποτίθεται κύκλους, ούτε διαβάσαμε ποτέ στην Βίβλο για μυστικά δρώμενα και συγκινησιακές εκστατικές τελετές με εξαγνισμούς και νηστείες και ματοδέματα και αυτοτραυματισμούς και έντονη στο τέλος φωτολουσία, που οδηγούσαν τους μυούμενους στην κατ’ αυτούς λύτρωση. Ακόμη, ενώ ο Χριστιανισμός είχε συγκεκριμένη και σταθερή διδασκαλία και λάτρευε ένα και μόνο πρόσωπο, τον Θεάνθρωπο Χριστό, οι προαναφερόμενες θρησκείες δεν είχαν σταθερή πάντα διδασκαλία ή και καθόλου, δεν είχαν δόγματα και ηθική, αλλά ούτε και απαγόρευαν στους πιστούς τους να συμμετέχουν σε περισσότερα από ένα τοιούτου είδους θρησκεύματα. Επιπλέον: Οι φανταστικοί θεοί των ειδωλολατρικών θρησκειών, δεν πεθαίνουν και δεν θυσιάζονται όπως ο Χριστός υπέρ της ζωής του κόσμου, δεν σταυρώθηκαν μια για πάντα, δεν θέλησαν εκούσια να πεθάνουν όπως ο Ιησούς –άλλοι τους υπέβαλαν σε μαρτύρια- και σε κανένα τέτοιο θρήσκευμα δεν ανευρίσκουμε την πίστη των χριστιανών ότι ο Χριστός με τον εθελούσιο θάνατό Του εσκύλευσε και εκμηδένισε τον Άδη και εγκαινίασε την δική μας ανάσταση. Που σημαίνει χαρά και ελπίδα και παρηγοριά και κατάφαση προς τη ζωή και όχι θρήνο και απαισιοδοξία που παρατηρούμε στους λάτρεις μυστηριακών θρησκειών.

Προσπάθησαν κάποιοι, χρησιμοποιώντας σύγχρονη σκέψη και γλώσσα, να παραλληλίσουν ανεπιτυχώς τη ζωή του Χριστού με εκείνη του Όσιρι, του Μίθρα, του Άττι κ.α.  Έφτασαν ορισμένοι να εισάγουν στα ανατολικά θρησκεύματα έννοιες χριστιανικές, που δεν υπάρχουν, για να πουν ότι τα έκλεψε η Εκκλησία. Όπως π.χ. ότι ο Ώρος στην αρχαία Αίγυπτο, ο Μίθρας από την Περσία, ο Άτις στην Φρυγία και ο Διόνυσος στην αρχαία Ελλάδα γεννήθηκαν όλοι στις 25 Δεκεμβρίου και από παρθένο μάλιστα. Ότι έκαναν θαύματα και θεραπείες, δίδαξαν, είχαν μαθητές, πέθαναν και αναστήθηκαν. Αυτά δεν θα τα βρείτε να γράφονται από έγκυρους ιστορικούς και θρησκειολόγους, αλλά είναι σύγχρονες, ψευδείς εννοείται εφευρέσεις και παραποιημένες μυθολογικές έννοιες, για να πλήξουν την χριστιανική διδασκαλία. Παραδείγματα παραποίησης μπορούμε να δώσουμε μέσα από διάφορες εκδοχές του μύθου του Διόνυσου, του οποίου κομματιάζονται τα μέλη, πεθαίνει και ανασταίνεται, συμβολικά όμως και φυσιοκρατικά, αφού ενσαρκώνει την άμπελο που συνθλίβεται για να δώσει το κρασί, κλαδεύεται και πάλι ζωντανεύει για να δώσει νέο καρπό. Η ημερομηνία 25 Δεκεμβρίου, που δήθεν αφορά στη γέννησή του, είναι πολύ μεταγενέστερη και επηρεασμένη από τον Χριστιανισμό. Η γέννησή του εκ παρθένου είναι φανταστική επινόηση, αφού γεννήθηκε από μοιχεία του Δία με την Σεμέλη ή την Περσεφόνη. Το ότι τοποθετήθηκε ο Διόνυσος ως βρέφος σε φάτνη δεν απαντάται σε καμία πηγή. Στις ‘Βάκχες’ φαίνεται ότι περιοδεύοντας οδηγούσε τους οπαδούς του όχι στην εσωτερική γνωριμία με το Θεό, όπως ο Χριστός, αλλά στην τρέλα. Κλαδιά από κισσό να ανεμίζουν και θριαμβευτική είσοδο στις πόλεις ‘επί πώλου όνου’ έχουμε πράγματι στον Διόνυσο, όπως έχουμε όμως και σε κάθε θριαμβευτική είσοδο βασιλέα ή θρησκευτικού ηγέτη σε διάφορες πόλεις. Η συνήθεια αναφέρεται και στην Παλαιά Διαθήκη (Μακκ. Α’, 13,51) και δεν είναι ξενόφερτο έθιμο στην Καινή Διαθήκη.

Η κυριότερη εκδοχή για την ανανέωση της ζωής του Διονύσου αφορά όχι σταυρικό θάνατο και ανάσταση, αλλά ξέσχισμα και κομμάτιασμά του από τους Τιτάνες, μαγείρεμα και βρώση των τμημάτων του σώματός του, πλην της καρδιάς του, από την οποία και μακροπρόθεσμα επανήλθε στη ζωή. Υπάρχουν τόσες πολλές παραλλαγές αυτής της ιστορίας, που σε κάποια, και με λίγη φαντασία, δεν είναι δύσκολο να βρεθούν κοινά σημεία με την ανάσταση του Χριστού. Φτάνουν ορισμένοι στο σημείο, χωρίς να ψάξουν για την αλήθεια ή σκόπιμα αλλοιώνοντάς την, να παρουσιάζουν τον Ορφέα σταυρωμένο σε σφραγιδόλιθο και να ισχυρίζονται ότι ο Χριστιανισμός ήταν εκείνος που αντέγραψε τη σταύρωση του Ορφέα. Ο έγκυρος όμως μελετητής των Ορφικών W. Guthrie παρουσιάζει τις 2 επικρατέστερες απόψεις: (α) είτε πως ο σφραγιδόλιθος αυτός είναι πλαστός (αυτό πιστεύει ο διάσημος ερευνητής της Ορφικής θρησκείας Otto Kern), (β) είτε πως είναι μεταγενέστερος των αρχών του Χριστιανισμού και άρα επηρεασμένος από την εκκλησιαστική πίστη (στο βιβλίο του ‘Ο Ορφέας και η Αρχαία Ελληνική Θρησκεία’, εκδ. Καρδαμίτσα, Αθ. 2000).

Στο γάμο της Κανά, ο Χριστός θαυματουργικά μετέτρεψε το νερό σε κρασί. Ψάχνοντας στην αρχαία ιστορία, ανευρίσκουν κάποιοι παρόμοια περιστατικά θαυματουργικής ανάβλυσης οίνου από πηγές ή από τη δύναμη ιερέων του Διονύσου. Πουθενά όμως δεν θα διαβάσουμε για κρασί που να προήλθε από νερό, όπως έκανε ο Χριστός. Είναι εύκολο να εξηγηθεί επίσης αποσπασματικά η φράση «είμαστε σωσμένοι» των ακολούθων του Βάκχου στην ομώνυμη τραγωδία, αλλά προχωρώντας την ανάγνωση αντιλαμβάνεται κανείς ότι αναφέρεται σωτηρία από την οργή του Πενθέα, ενός ήρωα της ίδιας τραγωδίας, και όχι σωτηρία ως λύτρωση και αποκατάσταση σχέσεων με το Θεό, ως αγιασμό και θέωση, στην οποία οδηγεί τους πιστούς ο Θεάνθρωπος Ιησούς. Αναφέρεται στις Βάκχες πως ο Διόνυσος παρουσιάστηκε στη γη με ανθρώπινη μορφή; Ναι, αλλά γιατί; Όχι για να σώσει τον κόσμο, αλλά για να τιμωρήσει τους κατοίκους της Θήβας και τις τρελαμένες γυναίκες της (που ο ίδιος αποτρέλανε) επειδή αρνήθηκαν να τον τιμήσουν, κ.ο.κ. Τέλος, η λατρεία του είχε έντονα οργιαστικό και βίαιο χαρακτήρα, περιείχε τη μέθη και την τρέλα μέχρι σημείου παραφροσύνης, πράγμα που φαίνεται στην τελετουργική εκστατική ωμοφαγία στην οποία επιδίδονταν οι ‘μαινάδες’, ιέρειες του Διονύσου, αλλά και στους τελετουργικούς επί ανθρώπων κανιβαλισμούς. Τι σημεία επαφής μπορεί λοιπόν να  έχουν Χριστιανισμός και Διονυσιασμός; (βλ. άρθρο ‘«Αραιώνοντας» τον θεό του οίνου Διόνυσο, Ποια η επίδραση του Έλληνα "θεού" του Οίνου στα Χριστιανικά Πιστεύω;’, του J. P. Holding, Πηγή:  https:// www. tektonics.org/ copycat/ dionysus.html, παρμένο από Ιστοσελίδα Ορθόδοξης Ομάδας Δογματικής Έρευνας, www. oodegr. com/ neopaganismos/ pseftotheoi/ xristos_ dionysos1. htm και - Decharme, Ελληνική Μυθολογία, εκδ. Μέρμηγκα - Κων/νου Τσοπάνη, ‘Η ωμοφαγία, στα Ορφικό-διονυσιακά μυστήρια’, από www.archive.gr/ modules.php? name=News &file= article&sid=18).  

Τι γίνεται όμως με τα μυστήρια της Εκκλησίας; Έχουν σχέση με τα μυστήρια των ειδωλολατρικών θρησκειών; Γιατί κάποιοι μιλάνε για δάνεια του Χριστιανισμού από τις εν λόγω θρησκείες; Βρισκόμαστε και πάλι δυστυχώς στον χώρο του φτηνού ερασιτεχνισμού ή της αντιχριστιανικής προπαγάνδας. Στον Χριστιανισμό δεν έχουμε μαγικές πράξεις εξαγνισμού και καθαρμού εξωτερικού, όπως πίστευαν στις θρησκείες αυτές, αλλά εσωτερική οντολογική αλλοίωση και πορεία προς την κατά Χάριν θέωση μέσα από τα εκκλησιαστικά μυστήρια. Ίσως να υπάρχουν ορισμένες αποσπασματικές και εξωτερικές ομοιότητες, όπως στα τελετουργικά του Μίθρα, αλλά καμία σχέση με το περιεχόμενό τους. Άλλωστε για τις τελετές του Μίθρα μαθαίνουμε από το τέλος του 1ου αιώνα και εξής και δεν γνωρίζουμε τι γινόταν πριν. Αντίθετα γνωρίζουμε τι γινόταν κατά την τέλεση του Πάσχα από τους Εβραίους, που ταιριάζει περισσότερο με την όλη σκέψη και ζωή του Ιησού. Υπενθυμίζουμε ότι ο βασιλιάς Μελχισεδέκ, αρχιερέας επίσης Σαλήμ (Ιερουσαλήμ) στην Παλαιά Διαθήκη, προσέφερε κάποτε στον πατριάρχη Αβραάμ μετά από μια νικηφόρα εκστρατεία του τελευταίου, άρτο και οίνο και τον ευλόγησε, που σημαίνει ότι τα αρχέγονα δώρα τούτα είναι πολύ παλαιότερα από τον Μιθραϊσμό και τις άλλες παγανιστικές θρησκείες. Μην ξεχνάμε ακόμη πως πίσω από τα χριστιανικά μυστήρια στέκεται ένα ιστορικό πρόσωπο, για το οποίο μιλάει και γράφει ο Παύλος και οι άλλοι απόστολοι, κι αυτό είναι ο Ιησούς Χριστός. Δεν είναι τυχαίο εξάλλου, ότι ο Παύλος αναφέρεται στον συγκρητισμό που επικρατούσε τότε ως πολύ επικίνδυνο φαινόμενο και με τις εκφράσεις «ψευδώνυμος γνώσις» και «γραώδεις μύθοι» προσπαθεί ακριβώς να διαφυλάξει τις τοπικές Εκκλησίες από τόσο αρνητικά για τον Χριστιανισμό γνωστικά και “νεοεποχίτικα” για την εποχή του θρησκευτικά φαινόμενα. Αποκλείεται ως εκ τούτου η πρώτη Εκκλησία να είχε επηρεασθεί από παρόμοια θρησκευτικά, φιλοσοφικά ή τελετουργικά περιβάλλοντα (βλ. και άρθρο του Ronald Nash, “Εχει η Καινή Διαθήκη επηρεαστεί από τις Ειδωλολατρικές θρησκείες;”, σύνοψη στο ‘www. diakrisis.gr/ articles. php?lng= gr&pg=232’, ΔΙΑΚΡΙΣΙΣ, Χριστιανική Ιστοσελίδα Απολογητικής, Διάκρισης και Αναζήτησης).

Για πολλούς ακόμη λόγους δεν θα μπορούσε να έχει δανειστεί ο Χριστιανισμός από τα μυστήρια του Μίθρα, αφού ο Μιθραϊσμός: Υπήρξε μια θρησκεία που πήρε πολλές μορφές στο διάβα των αιώνων, περιείχε πολλά αποκρυφιστικά και αστρολογικά στοιχεία, επρόκειτο για κλειστή ‘λέσχη’ θα λέγαμε μυημένων, δεν επιτρεπόταν να συμμετέχουν στα μυστήρια οι γυναίκες, συνδέθηκε με τις μορφές του ταύρου και του ήλιου, ονόμαζαν τους ιερείς τους “Πατέρες” δεχόμενοι γι’ αυτούς ανώτερο βαθμό μύησης, συντηρούσαν το πυρ ως ιερό, δεχόντουσαν επτά πλανήτες ως θεούς και είχαν επτά ανάλογες μυήσεις, εξόρκιζαν με μαγικό τρόπο τα πονηρά πνεύματα, εμιμούντο τα ζώα και έκραζαν με διάφορους ήχους όπως οι αρχαίες παγανιστικές θρησκείες, πίστευαν στην μετεμψύχωση, ήταν καθαρά φυσιοκρατική θρησκεία και θυσίαζαν συνεχώς κάθε είδους ζώο, θεωρούσαν τον ταύρο ως πηγή της ζωής από τον οποίο προήλθαν όλες οι υπάρξεις (στοιχείο και Τοτεμισμού), και προσέφεραν στις λειτουργίες τους ψωμί και νερό, που συμβόλιζε εσωτεριστικά τον ‘μυστικό’ ταύρο. Τέλος στους λάτρεις δεν υπήρχε η πίστη ότι ο Μίθρας πέθανε σταυρικά και αναστήθηκε όπως ο Χριστός. Όπως βλέπουμε οι πολύ σημαντικές αυτές διαφορές καθιστούν αδύνατη την υποτιθέμενη διάδοση ιδιοτήτων της μιθραϊκής θρησκείας μέσα στον Χριστιανισμό (βλ. και ‘Τα μυστήρια του Μίθρα’, Κων/νου Τσοπάνη, Δρ. Ιστορίας και Φιλοσοφίας Θρησκευμάτων,  από www. archive.gr/ modules. php? Name = News&file =article& sid= 33).

Οι προφητείες άλλωστε της Παλαιάς Διαθήκης μιλούν για τη γέννηση, τα πάθη και την ανάσταση του Μεσσία αρκετούς αιώνες πριν εμφανισθούν οι μυστικιστικές τελετές του Μίθρα. Και είναι βέβαιο ότι οι μιθραϊκές δοξασίες και τα δρώμενά τους εξελίσσονταν διαρκώς μέσα στο χρόνο, αφομοιώνοντας διάφορα στοιχεία άλλων θρησκειών, ώστε η μορφή τους τελικά να προσαρμόζεται και να συγκλίνει προς τη μορφή συγκεκριμένων θρησκειών. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Μίθρας υπήρξε θεός στη αρχαία Περσία και Ινδία και άγγελος στο Ζωροαστρισμό και θεός του πολέμου στην αρχαία Ρώμη. Τα δε μυστήρια του Μίθρα ακολούθησαν την ίδια εξέλιξη και υιοθέτησαν και χριστιανικά στοιχεία με την πάροδο των χρόνων. Τόσο λοιπόν ο απ. Παύλος, όσο και γενικά οι πρώτες εκκλησιαστικές κοινότητες, αντιτάχθηκαν στην ψευδώνυμη γνώση, που ως ξενόφερτη και ανατολικο-αιγυπτιο-ασιατικής ιδεολογίας καθώς ήταν, καμία σχέση δεν μπορούσε να έχει με τη διδασκαλία του Χριστού (Α΄ Τιμ. 6,20) (βλ. Erwin W. Lutzer, DA VINCI Η ΕΞΑΠΑΤΗΣΗ, εκδ. Πέργαμος, Αθ. 2005, σελ. 115-117).

Τελικά, πώς σώζεται κανείς στην Εκκλησία; Ακολουθώντας γνωστικές και ψυχολογικές υποδείξεις ή πιστεύοντας στην Ανάσταση του Κυρίου και ζώντας μυστηριακή ζωή; Ασφαλώς το δεύτερο. Δεν έχει σχέση η διδασκαλία της Εκκλησίας με γνωστικά πρότυπα ή εσωτεριστικές και μυστικιστικές παραδόσεις, αλλά πρόκειται για παραδοχή της θεότητας του Χριστού, γνησίου ιστορικού και μοναδικού Θεανθρώπου, και για ζωή εν μετανοία, για να βρούμε συλλογικά και εκκλησιαστικά, ως σώμα Χριστού, τη σωτηρία. Αποδείξεις για την ανάσταση του Ιησού έχουμε από: (α) τις πάμπολλες προφητείες της Π.Δ. που επαληθεύτηκαν στον Χριστό, (β) τις εμφανίσεις του αναστημένου Χριστού σε πολλούς αποστόλους και μαθητές Του, όπως πιστοποιεί ο άλλοτε εχθρός των χριστιανών Παύλος, (γ) τον μαρτυρικό θάνατο των αγίων αποστόλων και πολλών μαθητών του Χριστού, ένεκεν του ονόματός Του, αφού κανείς δεν υποφέρει, φυλακίζεται, εξορίζεται και δίνει τη ζωή του για ψεύτικα γεγονότα, (δ) την μεταστροφή του αποστόλου Παύλου -αφού είδε τον αναστημένο Χριστό- το κήρυγμά του στα έθνη και το μαρτυρικό του θάνατο, (ε) τις εμπειρίες οράσεως του ακτίστου φωτός του Χριστού που είχαν οι άγιοι της Εκκλησίας, διαχρονικά και χωρίς να γνωρίζονται μεταξύ τους, (στ) τα άφθαρτα λείψανα πολλών αγίων που ευωδιάζουν και θαυματουργούν, εις ένδειξη της αναστάσεως των σωμάτων κατά την Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου.

Όταν ο Θωμάς ρώτησε τον Ιησού ‘πώς μπορούμε να γνωρίσουμε το δρόμο για το Θεό’, Εκείνος απάντησε: «ΕΓΩ ΕΙΜΑΙ Ο ΔΡΟΜΟΣ, Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΚΑΙ Η ΖΩΗ» (Ιω. 14,6) και ασφαλώς δεν του μίλησε για «Χριστική» μυστικιστική κατάσταση στο βάθος του είναι του. Στον απόστολο Φίλιππο, που Του ζήτησε να τους αποκαλύψει τον Πατέρα Του, τού λέγει: «Τόσο καιρό είμαι μαζί σας, Φίλιππε, και δεν με έχεις γνωρίσει;» (Ιω. 14, 9). Ο δύσπιστος απόστολος Θωμάς, βλέποντάς Τον αναστημένο, ομολογεί: «Ο Κύριός μου και ο Θεός μου». Ο Ιησούς όχι μόνο δεν τον διορθώνει, αλλά του λέει: «Επειδή με είδες με τα μάτια σου Θωμά πίστεψες; Μακάριοι όσοι πιστεύουν χωρίς να με έχουν δει» (Ιω. 20,28-29). Σε άλλη περίπτωση, ο ίδιος είπε: «Μού δόθηκε όλη η εξουσία στον ουρανό και στη γη» (Ματθ. 28,18) και ακόμη: «Όταν θα υψωθώ από τη γη (όταν σταυρωθώ και κατόπιν αναληφθώ), όλους τους ανθρώπους θα τραβήξω κοντά μου» (Ιω. 12,32). Γιατί; Διότι «αυτή είναι η αιώνια ζωή», όχι να γνωρίζουμε αποκρυφιστικά τον εαυτό μας, αλλά «το να γνωρίζουν οι άνθρωποι εσένα το μόνο αληθινό Θεό κι εκείνον που απέστειλες, τον Iησού Xριστό» (Ιω. 17,3), τον μόνο σίγουρο και ασφαλή δρόμο προς τον Θεό Πατέρα. Μάλιστα «ΑΠΟ ΚΑΝΕΝΑΝ ΑΛΛΟ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΟΕΛΘΕΙ Η ΣΩΤΗΡΙΑ, ούτε υπάρχει άλλο πρόσωπο κάτω από τον ουρανό δοσμένο στους ανθρώπους με το οποίο μπορούμε να σωθούμε» (Πράξ. 4,12), διδάσκει ο απόστολος Πέτρος.

Ο απόστολος Ιούδας (όχι ο προδότης) αναφέρει: «Οι ασεβείς…. δεν παραδέχονται ότι ο Ιησούς Χριστός είναι Ο ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ Δεσπότης και Κύριός μας. Από παλιά οι Γραφές είχαν προαναγγείλει την καταδίκη που τους περιμένει» (1,4). Στη Θεία Λειτουργία αυτό συνοψίζεται στην πρόταση: «Εαυτούς και αλλήλους, και πάσαν την ζωήν ημών, Χριστώ τω Θεώ παραθώμεθα». Χρέος των χριστιανών είναι να κάνουμε πεποίθησή μας και να επισημαίνουμε προς όλους τα λόγια του Χριστού: «Εάν ο Υιός σάς ελευθερώσει (τότε μόνο) θα είστε πραγματικά ελεύθεροι» (Ιω. 8,36). Διότι «η πίστη δόθηκε μια για πάντα στο λαό του Θεού» (στην Εκκλησία, Ιούδα 3) και δεν επιδέχεται πολλαπλές ερμηνείες, αλλά μόνο ερμηνεύεται ορθά δια της Εκκλησίας. Όλες οι άλλες ερμηνείες είναι συσκοτισμός, αιρέσεις και πλάνη, αφού και ο απ. Παύλος προειδοποιεί: «ΑΝ ΕΜΕΙΣ, Ή ΑΚΟΜΗ ΚΙ ΕΝΑΣ ΑΓΓΕΛΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ, ΣΑΣ ΚΗΡΥΞΕΙ ΕΝΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ ΑΠΟ ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΠΟΥ ΣΑΣ ΚΗΡΥΞΑΜΕ, ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΘΕΜΑ», ήτοι, αποκομμένος από την ευχαριστιακή σύναξη της Εκκλησίας, αφού εμμένει στην αίρεσή του (Γαλ. 1,8). Λόγια του Χριστού είναι επίσης πως «κανένας δεν έρχεται στον Πατέρα ΠΑΡΑ ΜΟΝΑΧΑ ΠΕΡΝΩΝΤΑΣ ΑΠΟ ΜΕΝΑ» (Ιω. 14,6), και όχι βέβαια ανακαλύπτοντας τους δήθεν υπάρχοντες παραψυχολογικούς θείους σπινθήρες στο βάθος του είναι μας.