του Μιχαήλ Χούλη, Θεολόγου εκπαιδευτικού

Από το κατά Λουκάν ευαγγέλιο, κεφ. 2, 1-20:

«Συνέβηκε λοιπόν κατά τις ημέρες εκείνες να εξέλθει διάταγμα από τον Καίσαρα Αύγουστο» (Αύγουστος σημαίνει ‘άξιος λατρείας’, ‘ιερός’, ‘σεβαστός’ και είναι τίτλος που του απένειμε η Ρωμαϊκή Σύγκλητος το 27 π.Χ.), τον Ρωμαίο δηλαδή αυτοκράτορα Οκταβιανό (63 π.Χ. - 14 μ.Χ.), «για να απογραφεί όλη η οικουμένη (πρόκειται για τον “Όρκο Πίστεως” που ιστορικά διέταξε ο αυτοκράτορας). Αυτή ήταν η πρώτη απογραφή, όταν ηγεμόνευε στη Συρία ο Κυρήνιος» (η απογραφή αυτή ολοκληρώθηκε από τον Κυρήνιο, γύρω στο 5 π.Χ.). «Πήγαιναν όλοι να απογραφούν, καθένας στη δική του πόλη. Ανέβηκε τότε και ο Ιωσήφ από τη Γαλιλαία, από την πόλη Ναζαρέτ, στην Ιουδαία, στην πόλη του Δαυίδ, που καλείται Βηθλεέμ, επειδή αυτός ήταν από τον οίκο και την πατριά του Δαυίδ (στην Βηθλεέμ είχε γεννηθεί και ο βασιλιάς Δαυίδ), για να απογραφεί μαζί με τη Μαριάμ που ήταν μνηστευμένη με αυτόν, η οποία ήταν έγκυος»  [Ανάμεσα στα σημαντικά μεσσιανικά εδάφια συγκαταλέγεται και η υπόσχεση που έδωσε ο Θεός στο βασιλιά Δαυίδ (2 Σαμ. 7): «Ένας από τους απογόνους σου, του είπε, θα οικοδομήσει ένα σπίτι αφιερωμένο στο όνομά μου και εγώ θα φροντίσω να σταθεροποιήσω στους αιώνες το βασιλικό του θρόνο. Εγώ θα είμαι πατέρας του και εκείνος θα είναι υιός μου…. Το σπίτι του και το βασίλειό του θα είναι πάντα σταθερά και ο θρόνος του θα είναι ατράνταχτος ΣΤΗΝ ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑ»].

«Συνέβηκε τότε, ενώ αυτοί ήταν εκεί, να συμπληρωθούν οι ημέρες του τοκετού της, και γέννησε το γιο της τον πρωτότοκο» [η λέξη πρωτότοκος έχει συχνά την έννοια του αγαπητού, του εκλεκτού: π.χ. «Τάδε λέγει Κύριος, υιός πρωτότοκος μου Ισραήλ» (Έξ. 4,22) και οι χριστιανοί ονομάζονται «Εκκλησία πρωτοτόκων στον Ουρανό» (Εβρ. 12,23). Στην εβραϊκή νοοτροπία ακόμη πρωτότοκος ονομαζόταν κάθε παιδί που άνοιγε μήτρα, άσχετα αν επακολουθούσαν και άλλα ή όχι παιδιά]. «Και τον σπαργάνωσε και τον ξάπλωσε μέσα σε μια φάτνη, γιατί δεν υπήρχε γι’ αυτούς τόπος μέσα στο κατάλυμα» [Φάτνη είναι το παχνί των ζώων, το μέρος στο στάβλο όπου τοποθετείται η τροφή τους - Η σχετική προφητεία του Ησαΐα, για τη γέννηση του εκλεκτού ουράνιου παιδιού, βρίσκεται στο κεφ. 7,14: “Ακούστε τώρα Οίκος του Δαυίδ… Ο ίδιος ο Κύριος θα σας δώσει σημάδι: Προσέξτε, η παρθένος θα συλλάβει και θα γεννήσει υιό, και το όνομά του θα κληθεί Εμμανουήλ” (=ο Θεός μεθ’ ημών)].

«Ήταν κάποιοι ΒΟΣΚΟΙ στην περιοχή αυτή, που έμεναν στους αγρούς και φύλαγαν σκοπιές τη νύχτα για το ποίμνιό τους» [Η Εκκλησία τοποθέτησε την γέννηση του Κυρίου στις 25 Δεκεμβρίου για να σκεπάσει την ειδωλολατρική γιορτή του ‘αήττητου ήλιου’ ώστε όχι μόνο να μπορούν την νύχτα εκείνη πιο ελεύθερα να γιορτάζουν οι χριστιανοί τον Θεό τους, αλλά και να επισημάνει στους αιώνες η Εκκλησία ότι ο μόνος πνευματικός ήλιος είναι ο Κύριος Ιησούς, όπως ονομαζόταν άλλωστε στα πρωτοχριστιανικά χρόνια]. «Τότε άγγελος Κυρίου στάθηκε ξαφνικά μπροστά τους και δόξα Κυρίου έλαμψε γύρω τους (η άκτιστη Χάρη του Θεού). Φοβήθηκαν υπερβολικά. Ο άγγελος είπε σ’ αυτούς: ‘Μη φοβάστε, γιατί ιδού, ευαγγελίζομαι σ’ εσάς χαρά μεγάλη, που θα είναι για όλο το λαό, γιατί γεννήθηκε για σας σήμερα Σωτήρας (δηλαδή ελευθερωτής από κάθε υποδούλωση), που είναι ο ΧΡΙΣΤΟΣ, Ο ΚΥΡΙΟΣ, στην πόλη του Δαβίδ (ας προσέξουμε ότι ο ίδιος ο άγγελος τον ονομάζει Κύριο και Θεό). Αυτό θα είναι το σημείο για σας: θα βρείτε βρέφος σπαργανωμένο και ξαπλωμένο σε φάτνη’. Και ξαφνικά φάνηκε μαζί με τον άγγελο ένα πλήθος ουράνιας στρατιάς, που αινούσαν το Θεό και έλεγαν: ‘Δόξα στον ύψιστο Θεό και πάνω στη γη ειρήνη, αγάπη και σωτηρία για τους ανθρώπους’» (Οι άγγελοι πανηγύριζαν για τον ερχομό του Χριστού, γιατί ο Υιός του Θεού έγινε άνθρωπος και πραγματοποιήθηκαν οι υποσχέσεις του Θεού για την σωτηρία του κόσμου, με αρχή το ‘Πρωτευαγγέλιο’, Γέν. 3,15).

«Μόλις οι άγγελοι έφυγαν από αυτούς στον ουρανό, οι ποιμένες είπαν μεταξύ τους: ‘Ας βαδίσουμε, λοιπόν, ως τη Βηθλεέμ και ας δούμε αυτά που έγιναν και που ο Κύριος μας γνώρισε’» [οι άγγελοι αποκάλυψαν την γέννηση του Χριστού σε απλούς και ταπεινούς ανθρώπους με καθαρή καρδιά, όπως ήταν οι βοσκοί. Έτσι και στην Π.Δ. ο Θεός διάλεξε σαν όργανά του βοσκούς και πάλι, όπως ήταν ο Μωυσής και ο Δαυίδ, αλλά και ο Αβραάμ]. «Αφού έσπευσαν, ήρθαν και βρήκαν τη Μαριάμ και τον Ιωσήφ και το βρέφος ξαπλωμένο μέσα στη φάτνη» [ο Υιός του Θεού γεννήθηκε φτωχός, μια κρύα νύχτα και σε ακάθαρτο μέρος, όπως ήταν η φτωχική στάνη, για να φανερώσει την ανάγκη πνευματικής πτωχείας και ταπείνωσης, την ανάγκη ακόμη καθαρισμού της ανθρωπότητας από την φθορά και το θάνατο. Επίσης δείχνει την άγνοια, πλάνη και ηθική ακαθαρσία των ανθρώπων, από τις οποίες μας λύτρωσε ο Κύριος]. «Όταν το είδαν, έκαναν γνωστό το λόγο που τους ειπώθηκε για το παιδί τούτο. Και όλοι όσοι άκουσαν θαύμασαν γι’ αυτά που ειπώθηκαν από τους ποιμένες προς αυτούς. Και η Μαριάμ διατηρούσε όλα αυτά τα λόγια στη καρδιά της και τα σκεφτόταν συνεχώς. Και επέστρεψαν οι ποιμένες δοξάζοντας και αινώντας το Θεό για όλα όσα άκουσαν και είδαν»  [Οι ευσεβείς διηγήσεις περί των ζώων που ζέσταιναν μέσα στο μαντρί με τα χνώτα τους τον νεογέννητο Θεάνθρωπο προέρχονται κυρίως από την Παλαιά Διαθήκη (Π.Δ.) και τον προφήτη Ησαΐα, που γράφει ότι «το βόδι γνωρίζει τον ιδιοκτήτη του και ο όνος γνωρίζει την φάτνη, ιδιοκτησία του κυρίου του» (Ησαΐας 1,3).  

Από το κατά Ματθαίον ευαγγέλιο, κεφ. 2, 1-23:

«Όταν λοιπόν ο Ιησούς γεννήθηκε στη ΒΗΘΛΕΕΜ της Ιουδαίας» [προφητεία Μιχαία: «Και συ Βηθλεέμ, που αλλιώς λέγεσαι και οίκος άρτου, μικρή είσαι μεταξύ των πόλεων του Ιούδα. Δεν έχεις ούτε χίλιους κατοίκους. Αλλά από σένα θα προέλθει για τη δική μου δόξα ένας άντρας, για να γίνει άρχοντας του ισραηλιτικού λαού. Η αρχή και η ενέργεια αυτού ΞΕΠΕΡΝΑ ΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΩΝ ΗΜΕΡΩΝ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ» (5,1). Είναι δηλαδή ο Ιησούς ο προαιώνιος Μεσσίας και Κύριος] «κατά τις ημέρες του βασιλιά Ηρώδη» [προφητεία Πατριάρχη Ιακώβ: όταν εμφανιστεί ο Μεσσίας το εβραϊκό έθνος θα πάψει να έχει δικό του άρχοντα, όπως ιστορικά συνέβη, «και αυτός προσδοκία εθνών» (Γέν. 49,10). Πράγματι, ο Ηρώδης ήταν Ιδουμαίος Άραβας και όχι Ιουδαίος: ‘δεν θα εκλείψει το σκήπτρο από τον Ιούδα ούτε νομοθέτης εκ μέσου των ποδών αυτού, έως ότου έρθει ο Σηλώ (ο Μεσσίας). Σ’ αυτόν πρόκειται να υπακούσουν οι λαοί’],  

«ιδού ΜΑΓΟΙ από τα ανατολικά παρουσιάστηκαν στα Ιεροσόλυμα, λέγοντας: ‘Πού είναι ο γεννηθείς βασιλιάς των Ιουδαίων; Γιατί είδαμε τον αστέρα του στην ανατολή και ήρθαμε να τον προσκυνήσουμε’» [ο Ησαΐας είχε πει: ‘Καμήλες καραβάνια θα σε σκεπάσουν, … θα έρθουν …. με χρυσάφι και λιβάνι, τα πρόβατα θα μαζευτούν για σένα και τα κριάρια … κι εγώ τον ναό μου θα τον δοξάσω με την παρουσία μου’ (60, 6-7). Κατά την παράδοση, οι Μάγοι (ερμηνευτές ουρανίων σωμάτων και θρησκειο-φιλόσοφοι) προέρχονταν από την Αραβία και προσκύνησαν τον Χριστό αν και ειδωλολάτρες, ενώ οι συμπατριώτες Του προσπάθησαν επανειλημμένως να τον εξοντώσουν. Ο πολυθεϊσμός εδώ ασπάζεται και αναγνωρίζει την αλήθεια του μονοθεϊσμού. Δεν αποκλείεται ακόμη, προσωπικά να είχαν αποδεχθεί οι Μάγοι την Ιουδαϊκή πίστη, η οποία είχε μεταλαμπαδευτεί στην Βαβυλώνα και στην Ανατολή από τα χρόνια ήδη της αιχμαλωσίας των Ιουδαίων (586 π.Χ.). Ας μην ξεχνάμε ότι ο πόθος της λύτρωσης δι’ ενός Εκλεκτού απεσταλμένου του Θεού ήταν πανανθρωπίνως αποδεκτός.

 «Όταν όμως το άκουσε ο βασιλιάς ΗΡΩΔΗΣ, ταράχτηκε και όλα τα Ιεροσόλυμα μαζί του. Και αφού σύναξε όλους τους αρχιερείς και τους γραμματείς του λαού, ζητούσε να μάθει από αυτούς πού γεννιέται ο Χριστός. Αυτοί του είπαν: ‘Στη Βηθλεέμ της Ιουδαίας. Γιατί έτσι είναι γραμμένο μέσω του προφήτη….. (Μιχαία)’. Τότε ο Ηρώδης κάλεσε κρυφά τους μάγους και εξακρίβωσε από αυτούς το χρόνο που φαινόταν ο αστέρας. Κατόπιν τους έστειλε στη Βηθλεέμ και είπε: ‘Πορευτείτε και εξετάστε ακριβώς για το παιδί. Και όταν το βρείτε, να μου το αναγγείλετε, για να έρθω κι εγώ να το προσκυνήσω’. Αυτοί, αφού άκουσαν το βασιλιά, έφυγαν. Και ιδού, ο αστέρας που είδαν στην ανατολή προχωρούσε μπροστά τους, ωσότου ήρθε και στάθηκε πάνω εκεί όπου ήταν το παιδί» [Όσον αφορά το ΑΣΤΕΡΙ των Χριστουγέννων, η διήγηση συμφωνεί και με τις προφητείες των Ιουδαίων για τον αναμενόμενο Υψηλό Μεσσιακό Βασιλέα τους (Αριθμοί 24,17). Το άστρο της Γέννησης συμβολίζει το υπερκόσμιο φως της Θεότητας του Χριστού. Ο ίδιος ο Κύριος λέγει: “Εγώ ειμί ο αστήρ ο λαμπρός ο πρωινός” (Αποκ.  22,16). Εκείνος λοιπόν ο αστέρας φανερώνει την συμφιλίωση Ουρανού και γης στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού (βλ. και Περιοδικό “Εκκλησία”, έτος 1960, σελ. 479 και “Ομιλία ΣΤ΄ εις το κατά Ματθαίον”, Ιωάννου Χρυσοστόμου). Το συγκεκριμένο Αστέρι πάντως των Μάγων διέθετε προσωπικές ιδιότητες: εμφανιζόταν και χανόταν, πορευόταν και ακινητοποιούταν, εκινείτο αντίθετα από τη φορά των υπολοίπων αστέρων (ήτοι από Βορρά προς Νότο) και, στο τέλος, σταμάτησε ακριβώς πάνω από το σπήλαιο-φάτνη, ενώ αμέσως μετά εξαφανίστηκε. Γι’ αυτό και ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος θεωρεί ότι πρόκειται για υπερφυσικό γεγονός, και μάλλον για άγγελο εξ ουρανού (P.G. 63, 507-508)].   

«Όταν είδαν λοιπόν τον αστέρα χάρηκαν υπερβολικά. Και ήρθαν στην οικία και είδαν το παιδί μαζί με τη Μαρία, τη μητέρα του» [οι μάγοι έφτασαν στην Βηθλεέμ αρκετούς μήνες μετά την γέννηση του Ιησού. Γι’ αυτό και προσκύνησαν όχι το νεογέννητο αλλά το βρέφος Ιησούς, όπως ενημερώνει το ευαγγέλιο, το οποίο βρέφος βρισκόταν πλέον σε κάποια οικία και όχι στο σπήλαιο]. «Και αφού έπεσαν, το προσκύνησαν και άνοιξαν τους θησαυρούς τους και του πρόσφεραν δώρα: χρυσό (ως βασιλέα), λιβάνι (ως Θεό) και σμύρνα (ως ιερό θύμα για τη σωτηρία του κόσμου). Επειδή τους πρόσταξε όμως ο Θεός, κατά το όνειρο, να μην επιστρέψουν προς τον Ηρώδη, αναχώρησαν από άλλη οδό για τη χώρα τους». [Οι Μάγοι ήσαν πολύ περισσότεροι από τρεις, διότι τότε ταξίδευαν πολλοί μαζί για ανάγκες αλληλοβοήθειας και εξαιτίας του φόβου από τους ληστές και δολοφόνους που καραδοκούσαν στις ερημιές. Από τα τρία δώρα που προσέφεραν στον γεννηθέντα Θεάνθρωπο έμεινε στην παράδοση να εικονίζονται ως τρεις].

«Όταν λοιπόν αυτοί αναχώρησαν, ιδού, άγγελος Κυρίου φάνηκε κατά το όνειρο στον ΙΩΣΗΦ, λέγοντας: “Σήκω, παράλαβε το παιδί και τη μητέρα του (όχι ‘το γιο σου’, αλλά ‘το παιδί και τη μητέρα του’, διότι η σύλληψη του Κυρίου έγινε εκ Πνεύματος Αγίου) και φεύγε για την Αίγυπτο. Μείνε εκεί ωσότου σου πω. Γιατί μέλλει ο Ηρώδης να ζητήσει το παιδί, για να το σκοτώσει”. Εκείνος αφού σηκώθηκε, παρέλαβε νύχτα το παιδί και τη μητέρα του και αναχώρησε για την Αίγυπτο. Και έμεινε εκεί ως το θάνατο του Ηρώδη – για να εκπληρωθεί αυτό που ειπώθηκε από τον Κύριο μέσω του προφήτη, όταν έλεγε: “Τον κάλεσα από την Αίγυπτο να είναι γιος μου”» (Ωσηέ, 11,1).

Η ΣΦΑΓΗ, στη συνέχεια, των αρσενικών παιδιών από τον αιμοσταγή και μοχθηρό Ηρώδη, από 2 ετών και κάτω (Ματθ. 2,16), φανερώνει ότι το βρέφος Ιησούς μπορεί να ήταν τότε και ενός έτους και έτσι συμπεραίνουμε ότι ο  Χριστός μάλλον γεννήθηκε κατά το έτος 6-4 π.Χ., αφού το 4 π.Χ. ήταν η χρονιά που πέθανε ο Ηρώδης, σύμφωνα και με τον Ιουδαίο ιστορικό Ιώσηπο (στην ‘Ιουδαϊκή Αρχαιολογία’ του). Ο αριθμός 14.000 των φονευθέντων από τον Ηρώδη νηπίων, που προέρχεται από την παράδοση, αφορά τα πολλαπλάσια του αποκαλυπτικού αριθμού 7, ο οποίος συμβολίζει τους μάρτυρες της πίστεως: 2Χ7Χ1.000 = 14.000. Ο αριθμός 1.000 συμβολίζει μια ολοκληρωμένη ιστορική διάρκεια. Στην Αποκάλυψη, το τελευταίο βιβλίο της Κ.Δ., ο αριθμός 144.000 των σωσμένων στους Ουρανούς προέρχεται αυτή τη φορά από τα πολλαπλάσια του 12, ήτοι: 12Χ12Χ1.000. Ο αριθμός 12 δεικνύει το σύνολο των μαρτύρων της πίστεως μέχρι το τέλος του κόσμου. Έτσι, τόσο η πρώτη έλευση του Κυρίου, όσο και η δεύτερη συνοδεύεται πάντα από τους μάρτυρες της πίστεως και άρα η ζωή της Εκκλησίας για να είναι αυθεντική πρέπει να είναι μαρτυρική. Το αίμα των μαρτύρων γεννά τη γνήσια ζωή της Εκκλησίας (βλ. Γ. Πατρώνου, ‘Κήρυγμα και Θεολογία’, τόμος β΄, Αποστολικής Διακονίας, 2003).     

«Όταν πέθανε ο Ηρώδης (πέθανε κατά την παράδοση με φρικτό τρόπο, αφού είχε σαπίσει ολόκληρος), ιδού, άγγελος Κυρίου φάνηκε κατά τη διάρκεια ενός ονείρου στον Ιωσήφ, λέγοντας: ‘Σήκω, παράλαβε το παιδί και τη μητέρα του και πήγαινε στη γη Ισραήλ. Γιατί έχουν πεθάνει αυτοί που ζητούν τη ζωή του παιδιού’. Εκείνος, αφού σηκώθηκε, παρέλαβε το παιδί και τη μητέρα του και εισήλθε στη γη Ισραήλ. Αλλά όταν άκουσε ότι ο Αρχέλαος βασιλεύει στην Ιουδαία αντί για τον πατέρα του τον Ηρώδη, φοβήθηκε να πάει εκεί. Και επειδή τον πρόσταξε ο Θεός κατά τη διάρκεια ενός ονείρου, αναχώρησε για τα μέρη της Γαλιλαίας, και ήρθε και κατοίκησε σε μια πόλη που λέγεται Ναζαρέτ – για να εκπληρωθεί αυτό που ειπώθηκε μέσω των προφητών, ότι ΘΑ ΚΛΗΘΕΙ ΝΑΖΩΡΑΙΟΣ» [δεν έχει καταγραφεί η συγκεκριμένη προφητεία σε κανένα βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης. Εδώ απλώς αναφέρεται ότι υπήρχε και η προφητεία αυτή, η οποία δεν διασώθηκε γραπτά. Απόδειξη ότι πολλές αλήθειες μεταδίδονταν προφορικά στην Πρώτη Εκκλησία και ότι η Ιερά Παράδοση ερμηνεύει αυθεντικά την Γραφή, όπως δέχεται η Ορθόδοξη Εκκλησία].